نگاهی به تقویم متولدین آخرین ماه سال
اسفندماه گهواره بزرگان عرصه تئاتر
ایران تئاتر: دوازدهمین ماه سال، زادروز هنرمندان تئاتری بسیاری است. هنرمندانی که هریک در برههای، به عنوان تاثیرگذارترین هنرمندان تئاتر شناخته شدهاند.
به گزارش ایران تئاتر، هنرمندان و اساتید برجسته متعددی در ماه اسفند متولد شده اند؛ هنرمندانی که هر یک از آنها صاحبِ سبک و شیوه خاصی در آثارشان هستند و همواره از آنها به عنوان مولف و اساتید هنر نمایش یاد می شود. کمتر هنردوست و مخاطبی وجود دارد که نام اشخاصی همچون میکائیل شهرستانی٬ مصطفی اسکویی، مهین اسکویی، رکنالدین خسروی، رویا تیموریان، سعیدپورصمیمی، پانتهآ بهرام و... به گوشش نخورده باشد و یا آثار فاخر آنها را در دنیای تئاتر به یاد نیاورد. با توجه به اهمیت تقویم تئاتری ایران، در ادامه نگاهی خواهیم داشت به کارنامه کارگردانان، بازیگران و نویسندگان و هنرمندان تئاتری صاحبنامی که در اسفند ماه متولد شدند.
مصطفی اسکویی؛ کارگردان، بازیگر، نویسنده، پژوهشگر
مصطفی اسکویی زاده ۱۳۰۲ در تهران و ۶ آبان ۱۳۸۴ در تهران، کارگردان تئاتر و پدر تئاتر علمی ایران است. وی از همکاران عبدالحسین نوشین بود که پس از مرگ وی راه او را ادامه داد. وی فعالیت تئاتر را از سال ۱۳۱۹ در هنرستان هنرپیشگی زیر نظر عبدالحسین نوشین و سید علی نصر آغاز کرد که در آنجا با افرادی مانند عطاالله زاهد، معزالدین فکری، صادق بهرامی، هوشنگ سارنگ و عنایت الله شیبانی آشنا شد.
پس از به پایان بردن تحصیلاتش در هنرستان با شرکت هنرپیشگان هنر و شرکت هنرپیشگان گوهر همکاری کرد و در تماشاخانههای آنها به بازی پرداخت. وی در این دوران با همکاری همدورهایهایش نمایشهایی مانند بینوایان، برادران کارامازوف، شبهای دجله، علیبابا، برای شرف، خنیاگر و یوسف و زلیخا را اجرا کرد. وی پس از آن به گروه عبدالحسین نوشین پیوست و در تئاترهای فرهنگ و فردوسی به فعالیت پرداخت.
وی در آنجا با لرتا، حسین خیرخواه، حسن خاشع، پرخیده، توران مهرزاد، صادق شباویز، تفکری و مهین اسکویی همبازی شد و در نمایشهایی مانند ولپن، تاجر ونیزی، مستنطق، مردم، سرنوشت، بازرس، جزای روزگار و ناموس به بازی پرداخت. او در این دوران با مهین اسکویی ازدواج کرد و پیش از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به همراه یکدیگر برای ادامه تحصیل به شوروی رفتند. او در مسکو زیر نظر یوری زاوادسکی از استادان نامدار تئاتر شوروی (که یرژی گروتوفسکی نیز از شاگردان وی بود) دوره شش ساله کارگردانی تئاتر را گذراند. سپس به ایران بازگشت و به همراه همسرش مهین اسکویی در سال ۱۳۳۷ هنرکده آناهیتا را در مکان سینما گلریز در خیابان یوسفآباد تهران تأسیس کرد.
مهین اسکویی؛ کارگردان، بازیگر، مترجم
مهین اسکویی با نام خانوادگی عباس طاقانی زاده ۲ اسفند ۱۳۰۹ و درگذشته ۱۲ دی ۱۳۸۴ تهران، کارگردان، مدرس تئاتر، مترجم آثار نمایشی و یکی از بنیانگذاران تئاتر آناهیتا بود. اسکویی در ۱۶ سالگی به عنوان بازیگر در تئاتر فردوسی پا بر صحنه گذاشت. تئاتر فردوسی زیر نظر عبدالحسین نوشین فعالیت میکرد و مهین اسکویی گامهای اولیه آموزش بازیگری را از او فرا گرفت و ار نخستین زنان ایرانی بود که بر صحنه نمایش ظاهر شد.
او در نمایش پرنده آبی اثر موریس مترلینک، نویسنده بلژیکی به کارگردانی عبدالحسین نوشین در نقش گربه مورد توجه قرار گرفت. مهین اسکویی در گروه نوشین با بازیگرانی چون صادق شباویز، نصرت کریمی، عزتالله انتظامی، لرتا، توران مهرزاد، حسین خیرخواه، حسن خاشع، محمد تقی کهنمویی و مصطفی اسکویی همکاری میکرد و در سال ۱۳۲۴ با مصطفی اسکویی ازدواج کرد و پس از اجرای چند نمایش به همراه او به فرانسه و سپس به مسکو رفت.
او در دانشکده هنرهای تئاتری مسکو(لونا چارسکی) در رشته کارگردانی با درجه ممتاز از این دانشکده فارغالتحصیل شد و نیز سیستم استانیسلاوسکی را نیز در دانشکده مزبور آموزش دید و در سال ۱۹۶۹ در این زمینه دیپلم افتخار دریافت میکند.
میکائیل شهرستانی؛ بازیگر و کارگردان
میکائیل شهرستانی زاده ۱ اسفند سال ۱۳۴۱ در تهران بازیگر، گوینده، کارگردان و مدرس تئاتر است. او در سال ۱۳۶۴ از مدرسه عالی بازیگری صدا و سیما فارغالتحصیل شد و نخستین حضور رسمیاش روی صحنه تئاتر در سال ۱۳۶۱ در تئاتر سرود سرخ برادری به کارگردانی ناصر نجفی و در سالن قشقایی تئاتر شهر بود. وی از آن زمان در سمت بازیگر، کارگردان، طراح صحنه در تئاتر، تلویزیون، رادیو و سینما به فعالیتش ادامه داد. او یکی از ماندگارترین نقشهایش را در نمایش سحوری به نمایش گذاشت. در دهه ۷۰ شمسی زوج هنری شهرستانی و مصطفی عبداللهی در نمایش های گروه هنر به کارگردانی دکتر قطب الدین صادقی در تئاتر ایران بسیار مطرح و زبانزد شده بود. وی در کنار کارگردانی و بازیگری به آموزش تخصصی بازیگری به علاقهمندان مشغول است و در پایان هر ترم آموزشی یکی از نمایشنامههای مطرح را با ترکیب حضور فارغ التحصیلان آکادمی و عوامل حرفه ای به روی صحنه میبرد. او در نمایشهایی مانند مریم و مردآویج، سانتاکروز، زکریای رازی، گوشه نشینان آلتونا، مکبث و اگه نرفته بودی ایفای نقش کرده است.
مجید سرسنگی؛ پژوهشگر و مدیرفرهنگی
مجید سرسنگی پژوهشگر و مدیرفرهنگی متولد 1 اسفند 1345 است. او کارشناس هنرهای نمایشی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد بازیگری و کارگردانی از دانشگاه تربیت مدرس و دکترای ادبیات نمایشی از دانشگاه مرکزی انگلستان در بیرمنگام است. از فعالیتهای او میتوان به مشاور هنری شهردار تهران، عضو شورای سیاستگذاری جشنواره تئاتر دانشگاهی، مدیر اجرایی خانه هنرمندان ایران، رئیس تماشاخانه ایرانشهر، عضو شورای عالی ادبیات نمایشی، معاون فرهنگی دانشگاه تهران و رابط ویژه حقوق شهروندی دانشگاه تهران اشاره کرد.
همایون علیآبادی؛ منتقد و پژوهشگر
همایون علی آبادی متولد 2 اسفند 1330، روزنامه نگار، مدرس، منتقد و محقق تئاتر، با بیش از ٤٠ سال فعالیت قلمی در زمینه تئاتر تا سال ١٣٥٨ در روزنامه آیندگان مشغول به کار بود و هم زمان از سال ١٣٥٤ تا ١٣٥٧ در روزنامه اطلاعات به همراه محمد ابراهیمیان، بیژن امکانیان و فریدون جیرانی فعالیت میکرد. کتابهای راه باریک به شمال دور و سیر نقد تئاتر در ایران از تالیفات منتشرشده همایون علی آبادی است.مطالب علی آبادی این روزها در ایران تئاتر منتشر می شود.
سیاوش طهمورث؛ بازیگر و کارگردان
حسن طهمورث نیا ملقب به سیاوش طهمورث زاده ۳ اسفند ۱۳۲۵ بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون است. از آثار او میتوان به نمایشنامهخوانی اژدهاک در سانفرانسیسکو با حضور بهرام بیضایی، افسانه سلطان و شبان، در پناه تو، وکلای جوان، معصومیت از دست رفته، باجناقها، بانو، مینو، کیمیا و خاک، افسونگر و فراری اشاره کرد.
رکنالدین خسروی؛ کارگردان
رکنالدین خسروی زاده ۱۶ اسفند ۱۳۰۸ و درگذشته ۲۶ دی ۱۳۹۵ نویسنده، کارگردان تئاتر و مترجم بود. وی در سال ۱۳۲۷ موفق به اخذ مدرک دیپلم ادبیات خود از دبیرستان البرز تهران شد و سال بعد از به دانشکده حقوق دانشگاه تهران راه پیدا کرد، در سال ۱۳۲۹ او در این رشته ترک تحصیل کرد و مشغول تحصیل در رشته ادبیات در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد. در سال ۱۳۳۴ در دوره ۶ ماهه کلاسهای تئاتر پروفسور دیوید سون شرکت و به فراگیری هنرهای نمایشی پرداخت. وی همچنین در سال ۱۳۳۵ به شرکت در کلاسهای هنرپیشگی و کارگردانی دکتر مهدی محمدی فروغی پرداخت و جزء نخستین دانشجویان در این رشته بهشمار میآمد. در سال ۱۳۳۶ با همکاری دکتر فروغ اقدام به تأسیس اداره هنرهای دراماتیک کرد و در سال ۱۳۳۷ با کارگردانی و به روی صحنه آوردن جایی که صلیب گذاشت شد در اداره هنرهای دراماتیک و ضبط تلویزیونی این نمایش قدم بر این عرصه نهاد. خسروی همچنین در این مدت در اداره هنرهای دراماتیک توانست چند تئاتر دیگر را کارگردانی و اجرا کند؛ سایه دره، خاموشی دریا و پیک نیک در میدان جنگ. خسروی در سال ۱۳۴۲ شروع به همکاری با گروه تئاتر دانشگاه تهران کرد و مشغول کارگردانی این گروه و اجرای نمایشهایی در آنجا شد، و در همین سال از سوی اداره هنرهای دراماتیک برای شرکت در دورههای آموزشی بازیگری و کارگردانی کانون تئاتر انگلیس عازم لندن میشود. خسروی در سال ۱۳۴۹ برای تحصیل در رشته کارگردانی تئاتر در مدرسه دراماسنتر با ریاست افتخاری پیتر بروک عازم لندن شد و در سال ۱۳۵۲ به تهران بازگشت و لبخند باشکوه آقای گیل نوشته اکبر رادی را به روی صحنه برد. او در سال ۱۳۵۴ همکاری خود را با گروه تئاتر دانشگاه صنعتی شریف به عنوان کارگردان گروه آغاز کرد. در سال ۱۳۶۰ دعوت به پذیرش استعفا و بازنشستگی شد و سال ۱۳۷۵ کشورش را به مقصد لندن ترک گفت. ایشان تا پایان سال ۱۳۷۱ نیز در آموزشکده هنر(فرهنگسرای نیاوران) به تدریس بازیگری، کارگردانی و تاریخ نمایش در ایران اشتغال داشتند. نمایشهای کوهولین، ادیپوس(ادیپ شهریار) و باغ آلبالو حاصل همکاری بسیاری از دانشجویان این آموزشکده بود.
شهره سلطانی؛ بازیگر
شهره سلطانی 7 اسفند 1348 در شهر بجنورد به دنیا آمد. وی لیسانس موسیقی از دانشگاه آزاد اسلامی میباشد. بازی در تئاتر را از سال ۱۳۶۶ و همچنین کار در سینما را از سال ۱۳۷۲ با فیلمی به نام عبور از تله به کارگردانی غلامرضا رمضانی آغاز کرد. سلطانی سرپرست گروه موسیقی بانوان دات است. وی در کنار بازیگری، نوازنده تخصصی ساز سنتور و پیانو است. از آثار او میتوان به لحظه گرگ و میش، هنگامه، خانه سبز، خانه عشق و روزی روزگاری اشاره کرد.
سعید پورصمیمی؛ بازیگر
سعید پورصمیمی زاده ۹ اسفند ۱۳۲۲، تهران بازیگر و کارگردان سینما و تئاتر است. او فارغالتحصیل رشته بازیگری و کارگردانی تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. وی موفق به کسب سه سیمرغ بلورین برای فیلمهای ناخدا خورشید، تحفهها و پرده آخر برای بهترین بازیگر نقش دوم گشتهاست. از او در دومین جشنواره کمدی گلآقا به عنوان پیشکسوت سینمای کمدی تقدیر به عمل آمد. او با ۳ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد رکورددار دریافت جایزه این بخش از جشنواره فیلم فجر است. شروع کار بازیگری او از سال ۱۳۴۰ با تشکیل گروه بازارگاه به همراه عباس یوسفیانی، پرویز پورحسینی، اسماعیل پورحسینی، پرویز فنیزاده و … بود. او با گذراندن دورههای بازیگری و کارگردانی دانشکده هنرهای زیبا و گرفتن مدرک کارشناسی تئاتر در رشت، کارمند اداره تئاتر شد. بعد از آن کارمند واحد نمایش صداوسیما گردید و کارگردانی نمایشهای صحنهای و تلویزیونی و نوشتن نمایشنامه به فعالیت خود ادامه داد. عمده کارهای او در زمینه بازیگری تئاتر، آندورا، پژوهشی ژرف و سترگ، استثناء و قاعده، ریچارد سوم، بازرسی، خسیس و هنر میباشد.
محمودرضا رحیمی؛ کارگردان و بازیگر
محمودرضا رحیمی؛ مدرس، نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر نهم اسفندماه سال ۱۳۴۸ در مشهد بهدنیا آمد. او در سال ۱۳۷۸ در رشته ادبیات نمایشی از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد، مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد و سپس برای مقطع کارشناسی ارشد، رشته کارگردانی را انتخاب کرد و از دانشگاه تربیتمدرس در این رشته مدرک خود را دریافت کرد. اما محمودرضا رحیمی فعالیت حرفهای در حوزه تئاتر را پیش از این آغاز کرده بود. او در سال ۱۳۷۳ نمایش خانه عروسک نوشته ایبسن را بهعنوان کارگردان و بازیگر و انگشتری ژنرال ماسیاس را در مقام نویسنده، کارگردان و طراح صحنه در موسسه آموزشهای هنری سمندریان روی صحنه برد. سال بعد او در همین موسسه اتوبوسی بهنام هوس نوشته تنسی ویلیامز را کارگردانی کرد. سپس در سال ۱۳۷۵ با نمایش غروب یک روز پاییزی نوشته داریوش رعیت در مقام کارگردان در پانزدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر حضور یافت و در همین سال اجرای عمومی باغوحش شیشهای نوشته تنسی ویلیامز را روی صحنه برد. او در سال ۱۳۸۷ بهعنوان نویسنده، کارگردان و طراحصحنه نمایش سیدروماک را آماده اجرا کرد و با این اثر در پنجمین جشنواره غیررقابتی دانشجویان جهان حضور یافت. از آثاری که رحیمی کارگردانی کرده است میتوان به نمایشهای چند کاپریس برای ویولون، پدر، آخرین نوار کراپ، رکوئیم برای یک راهبه، سهخواهر، مرگ آسیدکاظم و مرکبخوانی و ارکستر مردگان اشاره کرد.
علی سرابی؛ بازیگر
علی سرابی زاده ۱۳۵۷ در تهران، فارغالتحصیل رشته بازیگری از دانشکده هنر و معماری است و فعالیت کاری خود را در سال ۱۳۷۹ با بازی در تئاتر آغاز کرد. از آثار او میتوان به هشتمین سفر سندباد، کفتر به توان دو، آرش، ملاقات شبانه، ماه در آب، غولتشنها، خنکای ختم خاطره، زمستان 66، برهان، مرد بالشی، قرار، روایت ناتمام یک فصل معلق، خشکسالی و دروغ، آن سوی آینه، خدای کشتار و لوله اشاره کرد.
علی اصغر دشتی؛ کارگردان
علی اصغر دشتی متولد 10 اسفند 1355 کارگردان و مدرس تئاتر، موسس و سرپرست گروه تئاتر دن کیشوت، مدیر و موسس نخستین مرکز تخصصی مشاوره تئاتر(در تئاتر مستقل تهران) و مدیر هنری مرکز مطالعات اجرایی قشقایی است. او سابقه تدریس در کارگردانی تئاتر در دانشکده های سینما تئاتر,هنر معماری و سوره را دارد. دشتی سابقه داوری در جشنواره تئاتر تجربه، جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی، جشنواره مونولوگ دانشگاه هنر و جشنواره تئاتر فجر را دارد. او کارگردان آثاری چون در انتظار گودو، متاستاز، پرفورمنس شال بی مو، کنسرت نمایش سی و نامبرده بوده است.
انوش نصر؛ بازیگر
انوش نصر(نصرالله زاده) 12 اسفند ماه سال 1318 در یک خانواده تالشی زبان ساکن رشت متولد شد و از دهه 30 فعالیت های هنری خود را در زمینه تئاتر از تماشاخانه گیلان آغاز نمود و بعد از انقلاب در فیلم ها وسریال های زیادی به ایفای نقش پرداخت. بازی در تئاتر را از سن ۱۶،۱۵ سالگی از تماشاخانه گیلان شروع نمود. در طول پنجاه و چند سال گذشته مستمراً فعالیت های هنری داشت. استادان او در زمینه تئاتر زنده یاد محمد حسن میلانی، زنده یاد علی دریابیگی(یکی از دانش آموختگان تئاتر ازکشور آلمان)، و زنده یاد صمد صباحی(یکی از اساتید تبریزی که سالهای ۴۲،۴۳در تهران فعالیت می کرد) بودند. بازی در نمایش نارنج مفقود به کارگردانی زنده یاد محمد حسن میلانی نخستین اجرای تئاتر او بود. به اتفاق زنده یاد احمد بدرطالعی، سید ابراهیم ضمیر، محمد بشرا، علی حاجعلی عسگری، بیژن نیکجو و علیرضا مجلل در سال ۴۵ گروه هنری آتوسا را تشکیل داد، نمایش مردی که مرده بود و خود نمی دانست نخستین اجرا آن گروه بود، آثار ارزشمند دیگری همچون سیاه زنگی مردفرنگ و دایره زنگی، چهار صندوق، چوب به دست های ورزیل و کاندیدا برای خوردن نمونه هایی از این جنس نمایش های به اجرا در آمده گروه آتوسا بود و فعالیت های این گروه در سال ۱۳۵۷ پایان یافت. از آثار او میتوان به ای ایران، قربانی، مرغابی وحشی، سردارجنگل ، صدای پای خدا، ساعت ۲۵، پشت پرده مه ، پسران جنگل شاقاجی، همیشه پای یک زن در میان است، سه قلوها، عشق مقدس، دهها و عاشق گیج اشاره کرد
مرتضی میرمنتظمی؛ کارگردان
مرتضی میرمنتظمی کارگردان، نویسنده و طراح صحنه و لباس 12 اسفند 1362 در شهر مشهد متولد شد. او فارغ التحصیل رشته کارگردانی نمایش از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی میباشد. میرمنتظمی طراحی صحنه نمایش های دست نیافتنی ها، جیجک علی شاه یا اوضاع دربار قاجار، یک بزرگداشت باشکوه، آکواریوم ، هوا، 25، اتللو، مسافرخونه، خیر شرکلفتها، منظومه آدمکها، لبخند بزن آقای آرابال و خاطره درخت های شاتوت و همچنین کارگردانی و طراحی صحنه و لباس نمایشهای P2، فرکانس، ابرها، مرگ ناصری ، زن مرد، ابرهای تاریک، آسانسور، داستان خرسهای پاندا، آدمکهای رهگذر، در رستوران، من، فاوست و یک اتاق را به عهده داشته است که در این میان نویسندگی نمایشنامههای سکوتی برای مرثیه دریا، زن مرد، آدمکهای رهگذر و من را خود او انجام داده است. از دیگر فعالیتهای این هنرمند، اجراهای بین المللی در کشورهایی چون ایتالیا، لهستان، جمهوری چک، کره جنوبی، بلاروس، ژاپن و ارمنستان می باشد. میرمنتظمی در مدت فعالیت هنریش جوایز و افتخارات متعددی کسب کرده است که میتوان از کسب رتبه بهترین کارگردان سال در جشن کارگردانان خانه تئاتر، دریافت جایزه بهترین اثر در شانزدهمین فستیوال بین المللی چن جئون کره جنوبی، تقدیر شده در بیست و یکمین فستیوال بین المللی سِت کانی چک، دریافت جایزه بهترین طراحی صحنه در هفدهمین جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران و دریافت جایزه کار برگزیده در هفتمین فستیوال بین المللی کوفار بلاروس نام برد.
پانتهآ بهرام؛ بازیگر
پانتهآ بهرام زاده ۱۳ اسفند ۱۳۴۸ تهران هنرپیشه سینما، تئاتر و تلویزیون اهل ایران است. او دانشآموخته مدرسه هنر و ادبیات صدا و سیما و ادبیات نمایشی است. در ۱۳۶۶ فعالیت بازیگری خود را به صورت آکادمیک با ورود به مدرسه صدا و سیما و تحصیل در رشته بازیگری آغاز کرد. اولین حضور جدی در تئاتر را در ۱۳۶۷ با بازی در مقابل تماشاگر در تالار هنر و قصه شبنم تجربه کرد. در ۱۳۷۱ با تحصیل در رشته ادبیات نمایشی گام جدیدتری در تعمیق دانش آکادمیک در زمینه هنرهای نمایشی برداشت. از آثار او میتوان به شکلک، زمستان 66، خواب در فنجان خالی، شب بخیر مادر، رقص کاغذپاره، شب هزارویکم، نورا، افسون معبدسوخته، یک دقیقه و سیزده ثانیه، کوچه بی نام، طبقه حساس، من مادر هستم و هیچ اشاره کرد.
اتابک نادری؛ پژوهشگر، بازیگر و کارگردان
اتابک نادری زاده ۱۵ اسفند ۱۳۴۹ در اردبیل بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون است. او فارغ التحصیل کارشناس بازیگری دانشکده هنر و معماری و کارشناس ارشد هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. نادری بازیگری آثار عاهدو، جوجی خان، هشتمین سفر سندباد، و اینک یحیی، مه آلود مثل شب مثل روز، مرز و تعبیر یک رویا را در کارنامه هنری خود دارد. او در حوزه نمایش کارگردانی نمایش تلویزیونی نیرنگ و کارگردانی نمایشهای تشریفات، حادثه جنبی، نیرنگهای اسکاپن، مهرگیاه و سیاهی در آغوش خورشید، نویسندگی و کارگردانی نمایش گِرِه، کارگردانی و بازیگری نمایش های سار عروس و سارا گلین را در کارنامه خود نیز دارد. نادری دارای فعالیتهایی از قبیل مسئول دبیرخانه جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس، اولین کارشناس تئاتر استان، موسس و مسئول اداره هنرهای نمایشی، تألیف کتاب جزوات آموزشی تئاتر به زبان ساده، مدیر تماشاخانه سنگلج، مدیر هماهنگی تئاتراستانها و دبیر اجرایی سی و امین جشنواره بین المللی تئاترفجر نیز در کارنامه فعالیتهای هنری خود است.
علی اکبر عبدالعلی زاده؛ منتقد، نویسنده و پژوهشگر
علیاکبر عبدالعلیزاده متولد 15 اسفند 1354 در تهران منتقد، نویسنده و پژوهشگر است. او سومین سردبیر هفتهنامه تخصصی سینما پس از غلامرضا موسوی و فریدون جیرانی است. همچنین خالق نخستین سالنامه تخصصی تئاتر ایران ، نخستین منشور تئاتر ایران و... در قالب کتاب چشم انداز تئاتر است. عبدالعلیزاده فعالیت هنری خود را در نوجوانی از سال ۱۳۶۹ با نمایشنامه نویسی و کارگردانی تئاتر شروع کرد و نمایش های متعددی را به صحنه برد.او از سال ۱۳۷۳ به فیلمسازی پرداخت و آثار کوتاه، مستند، ویدئوکلیپ، انیمیشن و مجموعههای آموزشی متعددی را در پرونده حرفهای خود جا داد. این مدیر رسانه فعالیت مطبوعاتی خود را به صورت تخصصی از سال ۱۳۷۲در حوزه سینما آغاز کرد و از سال ۱۳۷۶ به صورت مستمر در مجله هفتگی سینما ادامه داد. در این سالها تجربه مسئولیت صفحه، ، دیبری گروه و سردبیری نشریات و رسانه های معتبر بسیاری از جمله مدیرت گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری مهر و روزنامه تهران امروز ، سردبیری روزنامه صبا و...را از سر گذراند. علی اکبر عبدالعلی زاده تا کنون به دلیل خدمات رسانه ای به تئاتر ایران دوبار مدال نوشین انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر ، یک بار لوح تقدیر مجموعه تئاتر شهر و یکبار تندیس سال اردیبهشت تئاتر و ...را دریافت کرده است. او که کتاب های تخصصی متعددی در حوزه سینما و تئاتر نوشته است، نویسنده کتاب چشم انداز تئاتر ایران و مبدع سالنامه تئاتر ایران و مسئول انتشار آن است. عبدالعلی زاده هم اکنون مدیر پرتال تئاتر ایران و سردبیر ایران تئاتر است و در بهمن ماه سال گذشته سایت جامع جشنواره بین المللی تئاتر فجر به مدیریت و سردبیری او آغاز به کارکرد.
سامان خلیلیان؛ کارگردان
سامان خلیلیان متولد 18 اسفند 1358 کارشناس علوم سیاسی و کارشناس ارشد علوم سیاسی، کارگردان، نویسنده، بازیگر و طراح صحنه است. از فعالیتهای او میتوان به مدیر بخش تئاتر خیابانی جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران، مدیر بخش تئاتر خیابانی جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی دانشجویی، کارگردان نمایشهایی چون تمدن، سهرابی دیگر، شالیکو، دیوار، یک طرفه و مسیحا و بازیگر آثاری چون رستم و سهراب، آیات، شکاف، سه کنج و آسمانشهر اشاره کرد.
رضا بابک؛ بازیگر
رضا فشنگچی با نام هنری رضا بابک زاده ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ در تهران، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون است. او دانشآموخته رشته بازیگری و کارگردانی است. رضا بابک فعالیت هنری خود را با بازی در تئاتر آغاز کرد و با تأسیس اولین گروه هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به اجرای نمایش پرداخت. بابک تئاتر حرفهای را از دهه ۵۰ آغاز نمود و حضور در سینما را با فیلم سینمایی چریکه تارا به کارگردانی بهرام بیضایی در سال ۱۳۵۶ تجربه کرد. او همچنین قبل و بعد از انقلاب به عنوان کارگردان، نویسنده و بازیگر در تلویزیون فعالیت کرد. از جمله کارهای او به عنوان نویسنده، آقای شانس در سال ۱۳۷۳ است. سریال تلویزیونی آرایشگاه زیبا از سریالهای سرشناس این بازیگر است.
محمد بهرامی؛ منتقد، نویسنده و نخستین مدیر روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر
محمد بهرامی متولد 20 اسفند 1335 روزنامهنگار و مدیر روابط عمومی است. او از سال 1369 تا 1385 مدیر روابط عمومی تئاترشهر بوده است. از فعالیتهای او میتوان به مدیر روابط عمومی و مدیر اجرایی نمایشهای بدرود امپراطور(علی پویان)، آمادئوس(منیژه محامدی)، راز، سمفونی بیداری(حسین فرخی)، حماسه ایثار(بهزاد جاودانیفرد) و استادیوم آزادی، مدیر روابط عمومی، مدیر اجرایی و تهیهکننده اکبرآقا آکتورتئاتر(اکبر عبدی) و بازی در سریال روشنتر از خاموشی(حسن فتحی)، با من بمان(حمید لبخنده) و مرگ مشکوک مردناشناس(عظیم موسوی) اشاره کرد.
محمد حاتمی؛ بازیگر، نویسنده و کارگردان
محمد حاتمی راد زاده ۲۰ اسفند ۱۳۴۰ در تهران، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، مدیر برنامهریزی، چهره پرداز و کارگردان تئاتر است. وی فارغالتحصیل کارگردانی و بازیگری از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شروع فعالیت بازیگری اش از کانون پرورش فکری و نوجوانان در سال ۱۳۵۴ است وی همچنین موسیقی را زیر نظر شیدا قرچه داغی و فرخ مظهری از سال ۱۳۵۰ تا سال ۱۳۵۴ فراگرفت. شروع فعالیتش در رادیو در سال ۱۳۷۸ بود و شروع فعالیت سینمایی با فیلم گزل(محمدعلی سجادی) به عنوان تهیهکننده و بازیگر در سال ۱۳۶۸ بود. در سال ۵۷ بازی در نمایشهای مختلف را تجربه کرده و کارگردانی نمایشهای شب آوازهایش را میخواند، علی کوچیکه، حضور در آئینه پریشان، خواب گردها، (من آلیس نیستم اما اینجا همه چیز عجیب است) بودهاست، وی بعد از کار کردن در چند تئاتر در سال ۶۱ و ۶۲ و چند تئاتر تلویزیونی وارد عرصه بازیگری سریالها شدهاست.
هاشم فیاض؛ تعزیهخوان
محمدعلی(هاشم) فیاض معروف به عمو هاشم 21 اسفند 1295 در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. او در سال 1383 چشم از جهان فرو بست. از زمان تولد مادرش او را نذر تعزیه کرد و این مقدمهای شد برای ادامه فعالیت او در تعزیه. هاشم فیاض تعزیه خوانی را از تکیه دولت و از سن 5 سالگی با بچهخوانی آغاز کرد و در کنارمیرغم فرزند میرعزا از نسخهنویسان معروف تعزیه، این کار را آموخت و با آسیدمصطفی نوه میرغم تعزیه خوانی را ادامه داد و در دوران ممنوعیتهای تعزیه(عصر رضاخان) برای احیای تعزیه تلاش کرد. فیاض به عنوان تنها بازمانده از تعزیه خوانان تکیه دولت استاد مجالس غریب تعزیه محسوب میشد و با گردآوری 250 عنوان نسخه تعزیه و ملزومات و تکنیکهای اجرایی آنها حافظهای آشنا با روشهای اجرا و موسیقی تعزیه به حساب میآمد. فیاض نه تنها یکی از برجستهترین تعزیه گردانان(معین البکاء) تاریخ تعزیه به شمار میآمد، بلکه با پشت سر گذاشتن دوره کودکی و بچه خوانی در زمینههای موافق خوانی و مخالف خوانی نیز مهارت داشت و در محلات قدیمی او را با عنوان هاشم شمر میشناختند. هاشم فیاض در دوران مختلف زندگیاش به بسیاری از شهرها و روستاهای کشور سفر کرد و به گفته خودش به عنوان ذاکر امام حسین(ع) در تمام کشور او را میشناختند. از مجالسی که هاشم فیاض در اختیار داشت، چندین نسخه در دفترهای تعزیه فصلنامه تئاتر و فصلنامه هنر به چاپ رسید. همچنین تعدادی از نسخ موجود در موزه واتیکان به مهر هاشم شمر تهرانی ممهور است. هاشم فیاض نه تنها در تعزیهگردانی و تعزیه خوانی مهارت داشت، بلکه به عنوان یکی از بزرگترین اسباب داران و جامهداران تعزیه به شمار میآمد و در اتاقی از منزل وی(که خود آنجا را حسینیه مینامید) آرشیو کاملی از لباسها و ادوات و ماسکها و سرهایی که برای مجالس مختلف تعزیه ساخته شده بود، نگهداری میشود. فیاض تربیتکننده تعزیهخوانان بسیاری در نسلهای مختلف است که در مخالفخوانی، موافقخوانی و بچهخوانی و موسیقی فعال هستند و بسیاری از شمرخوانان امروز را به نوعی میتوان شاگرد هاشم فیاض به شمار آورد؛ رضا حیدری، اسماعیل محمدی، علاءالدین قاسمی، حاج رضا لنکرانی، ابوالفضل احمدی و احمد عزیزی از آن جملهاند. هاشم فیاض از ابتدای تاسیس کانون نمایشهای سنتی و آئینی در زمینه تعزیه این کانون را یاری داد. مجالس تعزیه حربنیزید ریاحی و امام رضا(ع) به معین البکایی و تعزیهخوانی وی در سال 1370 در فستیوال آوینیون فرانسه اجرا شد و مورد توجه بزرگانی چون پیتر بروک و ژان کلودکاریر قرار گرفت. به گفته هاشم فیاض، پیتر بروک فیاض را علی بابا مینامید و به او گفته بود تو علی بابایایران هستی و من علی بابای فرانسه. فیاض در بسیاری از کشورهای جهان از جمله فرانسه، آمریکا، ایتالیا و... به اجرای مجالس مختلف تعزیه پرداخت و توانست توجه بسیاری را به تعزیه معطوف کند.
تینوش نظمجو؛ مترجم و کارگردان
تینوش نظمجو متولد ۲۱ اسفند ۱۳۵۳ کارگردان و نویسنده تئاتر و سینما، مترجم، بازیگر و ناشر ایرانی-فرانسوی است. او با تأسیس و مدیریت نشر ناکجا در پاریس از پیشگامان نشر الکترونیک فارسیزبان است. نخستین تجربیات تئاتری او از کلاس سوم دبستان در ایران آغاز شد و در فرانسه در مدرسه کلود مونه با سرپرستی امانوئل دومارسی(کارگردان تئاتر فرانسوی و مدیر تئاتر شهر پاریس) و اجرای نمایشنامه کرگدن اوژن یونسکو(در نقش ژان) ادامه پیدا کرد. در سن ۱۷سالگی گروه تئاتری خود را به نام اوتوپیا در فرانسه تأسیس کرد و نمایشنامههایی از ژان تاردیو، ساشا گیتری، هارولد پینتر و آنتون چخوف را به زبان فرانسوی کارگردانی کرد و پیش از بازگشتش به ایران چهار فیلم کوتاه در فرانسه ساختهاست. سال ۱۹۹۵ میلادی در پاریس با محسن یلفانی آشنا میشود و اولین ترجمههایش را از زبان فارسی به زبان فرانسوی با مجموعه آثار نمایشی این نمایشنامهنویس ایرانی آغاز میکند.(مجموعه قویتر از شب، انتظار سحر، در یک خانواده ایرانی و مهمان چند روزه…) در سال ۱۹۹۸ ماهنامه تئاتری اوتوپیا را در پاریس تأسیس میکند و تا تابستان سال ۲۰۰۰ که تاریخ بازگشت او به ایران است مدیر این ماهنامه تخصصی تئاتر است. پس از توقیف نمایشنامه تماشاچی محکوم به اعدام تینوش نظمجو چند سالی را فقط صرف ترجمه نمایشنامه کرد و مجموعه دورتادور دنیا نمایشنامه را در سال ۱۳۸۴ با مهدی نوید در نشر نی تأسیس کرد. در این سالها نمایشنامههایی از مارگریت دوراس، ژان-لوک لاگارس، هارولد پینتر، اریک امانوئل اشمیت، برنار ماری کلتس در این مجموعه ترجمه و منتشر کرد. از سال ۱۳۸۶ به بعد تینوش نظمجو تنها مدیر این مجموعه است و سرپرستی نمایشنامههای این مجموعه به عهده اوست.
هوشنگ آزادیور؛ مترجم
هوشنگ آزادیور زاده 23 اسفند 1321 و درگذشته 9 اردیبهشت 1397 شاعر، مترجم و مستندساز بود. آزادیور دانشآموخته مدرسه عالی سینما بود. گل قالی از آثار او در مقام یک مستندساز است. او از شاعران شعر دیگر و از ویراستاران مؤسسه انتشارات فرانکلین بود. آزادیور در سالهای پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران برای آموزش شیوه تولید فیلم در استودیو، به فرانسه اعزام شد و پس از یک سال به ایران بازگشت و به تئاتر روی آورد. او میگوید: من اولین بار تئاتر را از طریق آربی اوانسیان شناختم. وی کارگاه نمایش (تأسیس ۱۳۴۸ توسط اوانسیان) دو نمایش شب افسون شده نوشته اسلاومیر مروژک و شب جنایتکاران از خوزه تریانا نمایشنامهنویس کوبایی را کارگردانی کرد. هر دو این آثار ترجمه خود او بودند که و بعدها منتشر شدند. در دوران کار در کارگاه نمایش، به سفارش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان او جزوهای را بر اساس کتاب بدیههسازی در تئاتر نوشته ویولا اسپولین تهیه کرد که از سال ۱۳۵۰ در مراکز کانون در شهرستانها تدریس میشد. از فعالیت مهم او ترجمه کتاب تاریخ تئاتر جهان نوشته اسکار گ. بروکت بود.
فرخ لقا هوشمند؛ بازیگر
فرخلقا هوشمند با نام اصلی فرخ لقاح پوررسول زاده ۲۵ اسفند ۱۳۰۷ و درگذشته ۲۲ تیر ۱۳۸۸ بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون بود. فرخلقا هوشمند سابقه حضور در بیش از ۷۰ فیلم سینمایی را دارد که از میان آنها میتوان به شب قوزی(فرخ غفاری)، خواستگار(علی حاتمی)، کلاغ(بهرام بیضایی) و مجموعه فیلمهای صمد اشاره کرد. بازی در تئاتر را از سال ۱۳۲۴ تا سال ۱۳۳۵ در گیلان و سپس در تهران تا سال ۱۳۴۲ آغاز و بازی در سینما را سال ۱۳۳۶ با ایفای نقش کوتاهی در «نردبان ترقی» آغاز کرد. او دوران بازیگری را در هنرستان هنرپیشگی زیرنظر عطاءالله زاهد، مجید محسنی و حمید قنبری آغاز کرد و بلافاصله در تئاتر گیلان فعال شد. از عمده نمایشهایش میتوان از خسرو و شیرین و خسیس نام برد.
رویا تیموریان؛ بازیگر
رؤیا تیموریان زاده ۲۷ اسفند ۱۳۳۸ در تهران و بازیگر است. از آثار او میتوان به ماهی سیاه کوچولو، کتیبه، مریم و مرد آویج، باغ آلبالو، شمس، هرا، پنج ثانیه برف، خانه برناردا آلبا، زندان زنان، بارانی، کافه ستاره، گوشواره، رعنا، دوران سرکشی، شب دهم، مدار صفر درجه و حوالی پاییز اشاره کرد.
شهرام حقیقتدوست؛ بازیگر
شهرام حقیقت دوست زاده ۲۷ اسفندماه ۱۳۵۱ در رشت بازیگر و دانشآموخته کارشناسی رشته تئاتر از دانشگاه آزاد اسلامی است. شهرام حقیقت دوست بازیگری را از سال ۱۳۷۳ و با پسرکارون (امیر دژاکام) شروع کرد و با بازی در سریال مهر خوبان در سال ۷۴ به تلویزیون آمد. اولین تجربه سینمایی شهرام حقیقت دوست بازی در نقش کوتاهی در فیلم درخت گلابی(داریوش مهرجویی ۱۳۷۶) بود. بازی روان او در سریال خط قرمز (۱۳۷۹) باعث شد که اصغر فرهادی برای بازی در یکی از قسمتهای سریالش یعنی داستان یک شهر ۲ از او دعوت کند. او در فیلم عطش بر اساس فیلمنامهای از پیمان معادی و در کنار فریبرز عرب نیا و بهرام رادان بازی کرد. نقش آفرینی در فیلم جنایت(محمدعلی سجادی) بازی ماندگاری در کارنامه او به جا گذاشت فیلمی که بر مبنای رمان کلاسیک جنایت و مکافات داستایفسکی ساخته شد و او هم کاندیدای بهترین بازیگر نقش اول از جشن خانه سینما شد. در عرصه تئاتر بازی او در هشت اثر حسین کیانی از جمله تکیه ملت و مشروطه بانو و کاندیدایی بهترین بازیگر جشنواره تئاتر فجر برای نمایش ابرهای پشت حنجره رضا گوران قابل ذکر است. از دیگر فیلمهایی که حقیقت دوست درآنها جلوی دوربین رفت به این فیلمها میتوان اشاره کرد: چند میگیری گریه کنی، سنگ کاغذ قیچی، کلاشینکف، هیلانه، زرد، لابی، زیر سقف دودی، عطر داغ و معکوس. او برای بازی در زیر سقف دودی کاندیدای جایزه از جشنواره نیس فرانسه شد.
کاظم هژیر آزاد؛ بازیگر
کاظم هژیرآزاد در 29 اسفند 1329 در تهران به دنیا آمد. او در سال آخر دبیرستان یعنی تابستان سال ۱۳۴۸ برای فراگرفتن هنر بازیگری، به هنرکده آزاد هنرپیشگی آناهیتا رفت و شیوه استانیسلافسکی را زیر نظر مصطفی اسکویی آموزش دید و در چندین نمایش صحنهای و تله ویزیونی با گروه آناهیتا بازی کرد.وی سال ۱۳۶۱ از گروه جدا شد و به صورت آزاد، با گروههای مختلف تهرانی همکاری کرد. هژیر آزاد در زمینه نوشتن یک تک پردهای به نام سوسنگرد - مربوط به جنگ تحمیلی - و نیز یک تک پردهای در مورد پشت صحنه تئاتر، و همچنین یک مجموعه داستان به نام کیف به چاپ رسانده است. او در مورد نقد تئاتر و مسائل مربوط به صنف تئاتر، نوشتههای پراکندهای در مطبوعات به چاپ رسانده است. او هماکنون عضوهیئت مدیره انجمن بازیگران خانه تئاتر و همچنین عضو هیئت مدیره خانه تئاتر میباشد.
دیگر هنرمندان ایرانی متولد اسفند ماه
فهیمه راستکار(بازیگر)، خسرو دستگیر(بازیگر)، عظیم اسدی(نمایشنامهنویس و بازیگر)، داود جالیی(نمایشنامهنویس و کارگردان)، کمالالدین شفیعی(کارگردان و مترجم)، فرخ غفاری(مترجم و کارگردان)، طهمورث دوستکام(بازیگر)، امیرحسین آریانپور(مترجم)، داود داداشی(بازیگر)، سید عظیم موسوی(نمایشنامهنویس و کارگردان)، نادر رجبپور(کارگردان و طراح حرکات موزون)، الله قلی نظری(بازیگر و کارگردان)، رضا سعیدی(بازیگر)، محمدعلی لطفی مقدم(نویسنده و کارگردان)، رحمان سیفی آزاد(کارگردان و عضو هیئت مدیره انجمن هنرهای نمایشی ایران)، ایرج زهری(منتقد و مترجم)، سروش خلیلی(بازیگر)، سیروس گرجستانی(بازیگر)، اردشیرکیانی(رئیس انجمن هنرهای نمایشی کهگیلویه و بویر احمد)، محمد دشتگلی(کارگردان) و سید علی تدین صدوقی(منتقد).
تولد هنرمندان غیرایرانی متولد اسفند ماه(20 فوریه- 20 مارس)
جیمز جویس(درامنویس ایرلندی)، ساشا گیتری(بازیگر و نمایشنامهنویس فرانسوی)، کارلو گولدونی(کمدی نویس ایتالیایی)، ویکتور هوگو(درامنویس فرانسوی)، جان اشتاین بک(نویسنده آمریکایی)، دیوید گاریک(بازیگر و نویسنده انگلیسی)، آدولف آپیا(نظریهپرداز، کارگردان و طراح صحنه سوئیسی)، آرین منوشکین(کارگردان فرانسوی)، آلساندرومانزونی(نظریهپرداز، نمایشنامهنویس و کارگردان ایتالیایی)، نیکالی گوگول(نمایشنامهنویس روس)، ریچارد چیسلاک(بازیگر لهستانی)، یاکارامتیرو(کارگردان رومانیایی)، پیتر شومان(کارگردان آلمانی)، ادوارد آلبی(درامنویس آ مریکایی)، آگوستوبوال(کارگردان برزیلی) و هنریک ایبسن(درامنویس نروژی).