توانمندیهای فرهنگ بومی مازندران در تولید نمایشهای شاخص
فرهنگ بومی در تصور بسیاری از مخاطبان و افراد جامعه امروز، اجزایی قدیمی و سنتی از زندگی گذشته مردم هر منطقه است. در واقع وقتی از فرهنگ بومی صحبت میشود، تصویری که به ذهن بسیاری از مخاطبان میآید شبیه به تصاویری سیاه و سفید یا شاید مشابه زندگی پدربزرگها و مادربزرگهای این نسل و گذشتگان آنهاست که احتمالا برای خاطرهسازی و خاطرهبازی مناسب است. شاید به همین دلیل است که فرهنگ بومی را در زندگی روزمره کمتر میبینیم. در حالیکه این داشتههای فرهنگی باارزش قابلیت حضور و بروز در زندگی امروز را نیز دارند.
یکی از راههایی که فرهگ بومی را میتوان با آن به جامعه تزریق کرد و به نسلهای آینده فرستاد، استفاده از زبان هنر است. هنرهای نمایشی بهترین ابزار برای ثبت فرهنگها و داشتهها، معرفی آن به سایر فرهنگها و انتقال به نسلهای آینده هستند. در بسیاری از کشورهای مطرح عرصه ادبیات و به ویژه ادبیات نمایشی دیده میشود که فرهنگ بومی دستمایه تولید آثاری شاخص و برجسته شده است که بسیاری از آنها گستره جهانی پیدا کردهاند.
همان تصور و تصویری که از فرهنگ بومی در ذهن مخاطب امروزی وجود داشت و دارد سبب شده که در تصورات او هنر بومی هم شکلی مشابه داشته باشد. برای مثال اگر به یک مخاطب عادی امروز گفته شود که چه تصوری از تئاتر بومی دارد، احتمالا انتظارش نمایشی طنز با شخصیتهایی که لباس مازندرانی بر تن کردهاند و یک فضاسازی و طراحی صحنه از زندگی روستایی مازندران خواهد بود. این همه آن تصویری است که در یکی دو دهه اخیر، مخاطب امروزی از نمایش بومی یا فیلم بومی مازندرانی دیده است. در حالی که این تصویر تمام ظرفیتهای فرهنگ بومی در قالب نمایش نیست.
زبان مازندرانی با فرهنگ مختص به خود توانمندی بالایی برای تولیدات فاخر دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ماه گذشته سید حسین شیداییفر در ساری نمایش «شیطان در تابستان» اثر «میشل فور» را به زبان مازندرانی ترجمه کرد و روی صحنه برد تا نشان دهد که زبان مازندرانی قابلیت اجرای نمایشهای فاخر خارجی را هم دارد. هرچند که بنا به همان تصورات عنوان شده، به گفته خودش در کارگردانی چالشهایی با بازیگران داشت تا آن تصور موجود از نمایش به زبان مازندرانی برطرف شود. شیداییفر خواست عنوان کند که زبان مازندرانی قابلیت بالایی در اجرای نمایش دارد. اتفاقا نمایش نیز با استقبال خیلی خوب مازندرانیها مواجه شد و قرار است از شنبه آینده در قائمشهر هم روی صحنه برود. از سوی دیگر داشتههای فرهنگی مازندران آنقدر هستند که بتوان از آنها متون با کیفیت استخراج کرد. سراسر مازندران سرشار از منظومهها و افسانههای بکر و جذابی است که بسیاری از آنها قابلیت دراماتیک شدن بالایی دارند و به نوعی درام در دلشان نهفه است. این دو ظرفیت مهم در فرهنگ بومی مازندران، یعنی زبان توانمند و داستانها، منظومهها و افسانههای با کیفیت بومی فضا را برای تولید آثار بومی باز گذاشتهاند. پس از سالها اجرای نمایشهای بومی با شمایل ثابت همیشگی، وقت آن رسیده که تولید نمایشنامههای با کیفیت و در حد استانداردهای متون بینالمللی هم در مازندران جدی گرفته شود.
آیین جهان آرای