«شهر فرنگ»؛ زورآزمایی حسن کچل با مشکلات اجتماعی
به گزارش تئاتر مازندران به نقل از همشهری، این روزها تزریق شادمانی به احوالات و روحیات خلایق کار چندان آسانی به نظر نمیرسد. رسانههای دیداری و شنیداری وطنی هم برای اخبار سیاسی و انتخاباتی سنگ تمام گذاشتهاند. جایگاه سرور و شادی در زوایای زندگی امروز بشری کمرنگ شده است. آثار کمدی در جشنوارههای سینمایی و تئاتری اغلب دست خالی از دایره رقابت خارج میشوند. طبق سالهای گذشته با نزدیک شدن به جشنهای پیروزی انقلاب، بهویژه در مازندران بازار نمایشهای کمدی و جُنگهای نمایشی داغ میشود. گروه نمایش «ویشار» بهشهر این روزها نمایش «شهر فرنگ» را روی صحنه دارد. نمایشی کمدی–فانتزی که از شنبه این هفته در سالن بصیرت بهشهر روی صحنه رفت و قرار است تا جمعه 23 بهمن اجرا شود. فرصتی دست داد تا با «علی بیات» کارگردان 34 ساله این نمایش گپی درباره «شهر فرنگ» بزنیم.
- آقای بیات، متن چه ویژگیهایی داشت که شما را برای اجرا ترغیب کرد؟
در درجه نخست مخاطب عام ارتباط مستقیم با آن برقرار میکند. متن یک بستر موزیکال دارد که برای طیف کودک و نوجوان مناسب است. نمایش «شهر فرنگ» پیامهای اخلاقی و اجتماعی فراوانی دارد. این پیامها به شکل آسان، بهدور از افهها و پوزیشنهای روشنفکرانه بیان میشود. در حقیقت کار ما موضوعش ارتباط با کودک دارد. در این نمایش نگاهی به قصههای ایرانی مثل حسن کچل، علیمردان خان و خونه مادربزرگه شده است و به شیوه فانتزی کار را برای مخاطب کودک و نوجوان اجرا خواهیم کرد.
- چه شاخصههایی را در این کار کمیک برای احترام به مخاطب مد نظر داشتید؟
تا حدی تلاش کردیم که تماشاگر خیلی از فضا دور نشود. هر چند که متن سادهای را ملاحظه میکند. سعی کردیم از عوامل و الِمانهایی که باعث دوری مخاطب از نمایش شود خودداری کنیم. مثل مسخره کردن اقوام و بهرهبردن از لهجه. برای اینکه سوءتفاهم ایجاد نشود از اِلِمانهای لهجه مازندرانی اصلا بهره نبردیم.
- یعنی کار شما هیچ شاخصه بومی ندارد؟
خیر. به هر حال میتوان این نمایش را به نوعی ایرانشمول تلقی کرد. رخدادهای نمایش ما داستانهای آشنایی است که سینه به سینه از قدیم نقل شده و اینک به ما رسیده است. مثلا حسن کچل، قصهای نبود که مربوط به منطقه جغرافیایی خاصی باشد.
- این قصههای آشنا را چه تعداد بازیگر در نمایش «شهر فرنگ» برای تماشاگر اجرا خواهند کرد؟
حدود 10 نفر نقشهای مختلف نمایش را عهدهدار هستند. برخی از دوستان بیش از یک نقش را ایفا میکنند. ردای حسن کچل نمایش ما را «مهران اکبرزاده» میپوشد. «علی دهقان» در 3 نقش گرگ، معلم خصوصی و سگ ظاهر میشود. ننه چغندر قصه را «روجا صاحبی» و مادربزرگه و بز نمایش را «آسیه میرحیدری» بازی میکنند. ایفای نقش مسافر کوچولوی کار را «ابوالفضل عمویی» به عهده دارد. «مهین آقاجانی» در 2 نقش خاله شهر فرنگی و ننه حسن ظاهر میشود. اجرای 3 نقش گربه، بره و فخرالملوک به «نیلوفر ملکآرا» واگذار شده است. «مهدی باقری» ردای عباسقلی خان و چوپان نمایش را بر تن میکند. چاشنی شاد کننده اجرای ما هم «منوچهر عموزاد» در نقش عموشادی است.
- برای تیپ حیوانات نمایش از چه نماهایی بهرهبردید؟
از نیم ماسک در نمایش استفاده کردهام. مشخصه ظاهری حیوانات را در حاشیه صورت هنرپیشهها مد نظر دارم. پوزه و اینجور نمادها را حذف کردم تا میمیک بازیگر بهتر دیده شود. شیوه چهرهپردازی ما به گریم-ماسک نزدیک است.
- رخدادهای نمایش در چه مکانهایی رقم میخورد؟
فضای بیابان را داریم. داخل حیاط موقعیتهای حسن کچل را پیش میبریم. خانه علیمردان در شهر را نشان میدهیم. برای خونه مادربزرگه فضای یک کلبه را در نظر گرفتیم. در ضمن خود دستگاه شهر فرنگ را خواهیم داشت. طی اجرا 4 مرتبه تماشاچی با تغییر صحنه همراه میشود. دکور ما پرتابل است.
- استقبال مخاطب بهشهری از اینگونه نمایشها چگونه است؟
طیف کودک و مدارس در دهه فجر از این تیپ نمایشها استقبال خوبی انجام میدهند. سال پیش در دهه فجر صبحها مدارس، سالن را پر میکردند. اغلب جا کم میآوردیم. پارسال بلک باکس اجرا میکردیم و برای تماشاگر حدود 70 نفر ظرفیت داشتیم. این سری چون سالن ما 228 صندلی دارد، به گمانم در مجموع نزدیک به هزار نفر تماشاچی داشته باشیم.
- غیر از ایام مناسبتی مانند دهه فجر، آیا مدارس از اجرای نمایشهای شهر استقبال میکنند؟
مدارس قطعاً در هفتههایی که مناسبت و جشنی برگزار میشود همکاری بیشتری با گروههای اجرایی دارند. متاسفانه رفتار سیستم آموزش و پرورش با مقوله نمایش خیلی مناسبتی و اداری است. در موقعیتهای دیگر اگر کار اجرایی کودک آماده داشته باشید، قطعاً باید در خود مدارس نمایش را یک مرتبه اجرا کنید. مضاف بر اینکه مدارس برای نیم بها کردن بلیت هم خیلی چانه میزنند.
- روی استقبال مخاطب عام چقدر مانور میدهید؟
از آنجا که بازیگران ما بزرگسال هستند یک مقدار با چاشنی طنز، نمایش را پیش میبرند. از سوی دیگر رگههای کمیک کار را پر رنگ کردیم تا مخاطب را جذب کنیم.
- به متن وفادار هستید یا بیشتر بر بداههپردازی بازیگران کار را پیش میبرید؟
تا حد زیادی بر اساس چارچوب متن پیش میرویم. البته موقعیتهای کمدی اغلب با بداههپردازی قوام پیدا میکند. بازیگران کمدی معمولاً از خلاقیتهای شخصی خود در ایجاد وضعیتهای کمیک برای حصول نتیجه مدد میگیرند. اکنون میتوانم اذعان کنم که حدود 80 درصد به متن وفادار بودهام.
- در اجرای صحنهای هم از اهرم بداهه مدد میگیرید؟
خیر. پس از بازبینی نهایی و دریافت مجوز اجرا که چارچوب کار مشخص شد، ما همان را باید اجرا کنیم و نباید فراتر از آن پیش رویم چون قانون است.
- تصمیم ندارید برای مخاطبان سایر شهرهای استان نمایش را به صحنه ببرید؟
قصد دارم. چون دکورمان پرتابل است و نمایش قابلیت آن را دارد که در شهرهای دیگر و استان مجاور نیز روی صحنه برود.
- عوامل فنی و پشت صحنه که شما را در اجرا کمک میکنند چه کسانی هستند ؟
«طاهره کابلی»(طراحی لباس)، «شیدا کابلی» و «شیوا کابلی»(طراحان صحنه)،«محمدرضا مومنپور»(طراح و اجرای دکور) و «ابوالفضل اللهوردی»(آهنگساز) دیگر عوامل گروه هستند. سرپرستی گروه «ویشار» را هم «سید ابراهیم عمادی» به عهده دارد.