جایگاه رسانه در بین تئاتریهای استان کجاست؟
صفحه تئاتر روزنامه همشهری مازندران نزدیک به 4سال است که به پوشش مطالب تئاتری استان میپردازد. صفحهای که برای نخستین بار در رسانههای مازندران به تئاتر استان پرداخت و تلاش کرد به شکلی تخصصی و ویژه به این هنر و هنرمندان آن توجه کند. همشهری مازندران البته در سایر روزهای هفته هم تلاش کرد تا در همین صفحه به هنرهای دیگر بپردازد و هنرمندان دیگری را معرفی کند. اما طبیعی است که بیشتر مخاطبان دوشنبههای روزنامه همشهری مازندران اهالی تئاتر استان هستند.
یک حساب ساده نشان میدهد که همشهری مازندران تاکنون نزدیک به 200صفحه ویژه تئاتر مازندران منتشر کرده است که عمده محتویات آن گفتوگو با صاحبنظران و هنرمندان تئاتر استان بود. طبیعی است که در چنین شرایطی انتظار میرود که این صفحه در دوشنبه هر هفته به عنوان تریبون رسمی هنرمندان تئاتر استان یا مسئولان هنری برای بیان حرفهای تئاتری محسوب شود. البته از نگاه مثبت همه هنرمندان تئاتر به انتشار این صفحه و تقدیرهایی که جامعه تئاتر استان از همشهری مازندران داشتند نمیتوان غافل شد. اما پرسش این است که آیا پس از نزدیک به 4 سال فعالیت همشهری مازندران در زمینه تئاتر این اتفاق (یعنی برقراری ارتباط دوسویه منظم و قوی بین رسانه و تئاتر استان) رخ داد یا خیر؟
دیدنها و ندیدنها
پاسخ به این پرسش قطعا نمیتواند مطلق باشد. از یکسو دریافت نقدها و یادداشتهای مختلف در این 4سال از هنرمندان تئاتر استان و اعلام خبر فعالیتهای تئاتری یا کسب موفقیتها از سوی برخی هنرمندان سراسر استان و حتی واکنش به منتشر شدن برخی مطالب نشان میدهد که این صفحه مورد توجه عدهای از تئاتریهاست. اما از سوی دیگر بیخبر بودن عدهای از اهالی تئاتر استان از انتشار این صفحه، بیانگر این است که هنوز خود تئاتریها نسبت به معرفی این صفحه به همصنفهای هنری خود توجه نکردهاند و به همین دلیل است که هر چند وقت یک بار هنرمندی از اینکه رسانهای نسبت به راهاندازی صفحه ویژه تئاتر اقدام میکند خوشحال میشود.
بیمحلی به رسانهها
یکی از فعالان رسانهای در برنامههای فرهنگی و هنری در این باره معتقد است که هنوز تعامل لازم از سوی هنرمندان با رسانههایی که در زمینه فرهنگ و هنر فعالیت میکنند وجود ندارد. «رحیم رستمی» به همشهری گفت: اگر بخواهم بگویم که این رابطه نسبت به گذشته تغییری داشت یا خیر، قطعاً نگاه مثبتی وجود دارد. یعنی هنرمندان با اقدامات انجام شده برخی رسانهها به سوی ارتباط با رسانهها گام برداشتند. اما عمده نگاهها هنوز با رسانه مرتبط نشده و همچنان رسانه در آخرین اولویتهای هنرمندان ما قرار دارد. وی اظهار کرد: به نظرم در رابطه بین هنرمند و رسانه یک بیمحلی و خنثی بودن از سوی برخی هنرمندان دیده میشود که بخش زیادی از این جامعه هنری را تشکیل میدهند. انگار حضور فعال و منظم که باید باشد نیست. هنرمند حتماً باهوش و بهروز است. اما ارتباط همیشگی خودش را با روزنامه و رادیو و تلویزیون بریده است.
بهرهمندی از فضاهای رسانهای ایجاد شده
این هنرمند تئاتر و فعال رسانهای خاطرنشان کرد: البته کمی به هنرمند میتوان حق داد. چون سالها دیده نشد و کمتر رسانهها به ویژه در گستره استانی به آنها پرداختند. در این دیده نشدنها هم اتفاقات خوبی نیفتاد. جای هنرمند با هنرمندنماها عوض شد و حرفهایی بیان شد که دغدغه هنرمندان نبود. اما اگر قرار است این هنر یا جایگاه هنر مانند صحنه تئاتر در رسانه، دست هر کسی بیفتد و هر کسی هر کاری میخواهد کند، پس خود هنرمند چرا نباید از فضاهای ایجاد شده در رسانهها استفاده کند؟ گاهی هم اختلاف نظرها سبب دوری از هنرمندان از رسانهها شد. به ایندلیل که ساز و کار صنفی ندارند. اختلافنظرها نباید دلیلی برای بیتوجهی شود. مجری برنامه زنده رادیویی «هوای هنر»- که سهشنبه هر هفته به تهیهکنندگی «مهدی اوشیب نتاج» از رادیو مازندران پخش میشود- گفت: من و همکارانم در برنامههای رادیویی رادیو مازندران کارهایی برای هنر استان انجام دادیم که توانست اثرگذار باشد. در واقع رادیو حتی اگر اندک، در حال ادا کردن سهم خودش است. در نشریات استان هم روزنامه همشهری مازندران پوشش گستردهای از فعالیتهای هنری و هنرمندان دارد. به نظرم اگر همینقدر که این رسانهها به هنر توجه دارند، هنرمندان هم ارتباط با رسانه را حفظ کنند، جریان بزرگی در هنر استان به راه خواهد افتاد.
رستمی با بیان اینکه استقبالی که باید وجود داشته باشد هنوز در هنرمندان مازندران دیده نشده است، اظهار کرد: گاهی پیش میآید که با هنرمندی که برنامهاش در رادیو پخش شد تماس میگیرم و از نظرش درباره برنامه پخش شده میپرسم. اما میبینم که او اصلاً برنامه را گوش نکرده است. یا باید تأکید کنم که برنامه خود را گوش کنید. در این شرایط نمیتوان از مردم انتظار داشت که از رسانه تاثیر بگیرند.
رسانه بومی برای هنرمند و مخاطب بومی
وی با تأکید بر اینکه هنرمند بومی باید ابتدا در رسانه بومی دیده شود، افزود: بخشی از تقصیرها در دیده نشدن هنرمندان در رسانههای بومی به خودشان برمیگردد. چون خودشان دنبال کننده رسانهای که آنها را معرفی میکنند نیستند. به باور من اگر به هنرمند بیمهری شده، متأسفانه برخی هنرمندان ما خودشان در حال بیمهری به رسانه حامی هستند که در نهایت بیمهری به خودشان است. این دوریها باید پایان یابد تا با پیوند هنرمند و رسانه و پررنگ شدن این رابطه، هنر و هنرمند بومی در رسانه بومی به مخاطب بومی بیشتر و بهتر شناسانده شود. کمرنگ بودن، رابطهها باعث میشود که انزوانشینی هنر بیشتر شود.
این فعال رسانهای خاطرنشان کرد: هنرمندان جوان رسانه را باید بخشی از فعالیت خود بدانند و در آغاز هر کاری که قرار است تولید کنند، رسانه را یکی از اولویتها ببینند. این نگاه به خود آنها کمک میکند. دوره کنونی دوره قهر یا بیتوجهی به رسانهها نیست.
نگرشهای غیررسانهای
البته برخی هنرمندان دیدگاهشان این است که هنر به تنهایی میتواند قدرت جذب مخاطب داشته باشد و هنرِ خوب نیازی به رسانه ندارد. یا به عبارتی مخاطب خود را جذب میکند و هر آنکه جذب نشد معیارهای یک مخاطب را نداشته است. برخی هم بر این باورند که رسانه وظیفه دارد که نسبت به این پوششها اقدام کند و برای ارتباط بیشتر باید تلاش بیشتری انجام دهد. عدهای هم نگاهی تقویمی یا رویدادی به رسانه دارند و بر آن هستند تا در هر برههای که نیاز بود از آن استفاده کنند. در هر 3نگرش، رسانه جایگاه واقعی را ندارد. البته نمیتوان از نگاه مثبت و پیگیرانه هنرمندانی که هر هفته به دنبال خوانش این صفحه و اخبار و مطالب آن هستند غافل ماند.
به نظر میرسد که بخش عمدهای از هنرمندان استان و بهویژه تئاتریها که مخاطب اصلی این صفحه در دوشنبه هر هفته هستند، همچنان رسانه پشتیبان را به عنوان یکی از آخرین اولویتهای خود به شمار میآورند. چرا که اگر جز این بود، هر هفته باید موجی از خبرها و نقدهای نوشته شده و منتشر نشده به دست رسانههایی که توجه ویژه به هنر و هنرمند بومی دارند میرسید.
تئاتر رسانه است
هنر در ذات خود رسانه است، بهویژه تئاتر به خاطر استفاده از همه هنرها و توان بالایش در انتقال پیامها یکی از رسانهایترین هنرها به شمار میرود. در چنین شرایطی طبیعی است که انتظار از فعالان این هنر به عنوان رسانهایهای دنیای هنر یا فعالان یک هنر-رسانه، برای ارتباط بیشتر با رسانهها بیشتر باشد.
در هفتههای آتی و به مرور درباره ارتباط بیشتر رسانه با هنر و بهویژه تئاتر، نظرهای بیشتر خواهید خواند.