تماشاخانههای مازندران از نگاه آمار و ارقام
بابل با پنج تماشاخانه بیشترین تماشاخانههای فعال استان را دارد که از این تعداد چهار تماشاخانه متعلق به بخش خصوصی است
به گزارش تئاتر مازندران، تئاتر هنری جامع است که همه هنرها را در خود جای میدهد. هنری فراگیر که با هر قشری میتواند ارتباط برقرار کند و در هر جایی هم اجرا شود. فراگیر بودن تئاتر باعث شده که مکانهای مختلفی برای اجرای آن به عنوان صحنه انتخاب شود. از تئاتر خیابانی گرفته تا تئاتر صحنهای و عروسکی و تئاتر فیزیکال در مکانهای مختلف اجرا میشوند. هرچند که تئاترها را محدود به مکان نمیدانند و معتقدند که یک نمایش را میتوان با کمی طراحی در هر جایی اجرا کرد، اما داشتن صحنههای مناسب برای اجرای نمایش در هر جامعهای یک ضرورت است. به ویژه امروز که تعداد هنرمندان تئاتر و گروههای تئاتری رو به افزایش است و برای تولید و اجرا به مکانهای مناسب اجرای نمایش دارند. همین موضوع هم سبب شده که معمولا یکی از گلایههای هنرمندان تئاتر به ویژه در مازندران در اختیار قرار نگرفتن فضاهای تخصصی تمرین و اجرا و کمبود سالن برای اجرا باشد. در مرکز استان سال گذشته با بهرهبرداری از بلکباکس ساری، بخشی از این مشکل تا حد قابل توجهی برطرف شد. اما در نگاهی کلی به شهرهای مازندران، میتوان همچنان کمبود سالنهای مناسب را احساس کرد. اتفاقی که در سالهای اخیر برای جبران فضای مورد نیاز تئاتری در استان رخ داد، ایجاد پلاتوهای خصوصی در برخی شهرها بود که هم نیاز بخشی از فعالان تئاتری را برطرف کرد و هم باعث شد شکل حضور تماشاگران در پلاتوها منظمتر و سازماندهی شدهتر شود. البته علاوه بر سالنهای متعلق به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران، سالنهایی هم در مازندران وجود دارد که متعلق به ادارات دیگر هستند و معمولا در اختیار گروههای تئاتری قرار نمیگیرند.
فرهنگ جامع تماشاخانههای مازندران
اداره کل هنرهای نمایشی و انجمن هنرهای نمایشی ایران چندی پیش فرهنگ جامع تماشاخانههای ایران را گردآوری کرد که در آن مشخصات و اطلاعات تماشاخانههای موجود در هر استان به شکل دقیق و جزیی آورده شده است. این فرهنگ جامع، اطلاعات تماشاخانههای اختصاصی تئاتر موجود در هر استان را با بیان مشخصات دقیقی همچون فعال یا غیرفعال بودن، چندمنظوره بودن، مالکیت، بهرهبردار، تعداد طبقات، تعداد صندلیها، نوع سن، پوشش کف و دیوارها، تجهیزات موجود اعم از تجهیزات تخصصی تئاتر و امکانات زیرساختی و ایمنی، مساحت، تعداد ردیفها و برخی اطلاعات جزیی دیگر را بررسی و ثبت کرده است. علاوه بر همه این اطلاعات، تصاویری از این تماشاخانهها وجود دارد. البته ثبت اطلاعات و مشخصات در مورد سالنهای غیرتخصصی در شهرستانها و استانها که در مالکیت نهادهای دیگر است، صرفا در حد مالکیت، نوع صحنه و ظرفیت است.
معیار فعال و غیرفعال بودن در این مجموعه گردآوری شده، صرفا بر حسب فعالیتهای تئاتری و دسترسی عموم به تالارهاست. ممکن است تالاری که در این فرهنگ غیر فعال عنوان شده، در سایر زمینههای هنری و فرهنگی فعال به شمار بیاید، یا به دلیل تعلق به نهادهایی مانند آموزش و پرورش و دانشگاه صرفا در دسترس دانشآموزان و دانشجویان قرار بگیرد و در موارد معدودی در دسترس عموم باشد. البته به آماری که در این فرهنگ گردآوری شده باید چند تماشاخانه دیگر را نیز افزود که به صورت خصوصی تأسیس شدهاند و اطلاعاتی از آنها در این مجموعه نیامده است. همچنین برخی تالارها غیرفعال معرفی شدهاند که دیده میشود در هفتهها و ماههای اخیر محل اجرای نمایش بودند. برای نمونه تماشاخانه شهید باغبانی حوزه هنری مازندران یکی از سالنهای فعال برای اجرای نمایش است که حتی در جشنوارههای استانی تئاتر، در آن نمایهای جشنواره روی صحنه میرود. یا تالار شهرداری کلارآباد که از 25 فروردین تا 5 اردیبهشت پیش محل اجرای نمایش «حسنک کجایی؟» بود.
سهم شهرستانهای استان از تماشاخانههای اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی
نگاهی به آمارهای مربوط به مازندران نشان میدهد که این استان 95 تالار دارد که از این تعداد 21 تالار به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلق دارد. سهم شهرستانهای مازندران از تماشاخانههای متعلق به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، به جز آمل، ساری، بابلسر و سوادکوه در بقیه شهرها یکسان است. آمل 3 تماشاخانه متعلق به فرهنگ و ارشاد دارد که یکی بلکباکس و دو تای دیگر قابعکسی است. بابلسر نیز وضعیتی مشابه آمل دارد و سوادکوه دو تماشاخانه با سن قاب عکسی در شهرهای زیراب و پلسفید دارد. مرکز استان هم با داشتن یک تماشاخانه قاب عکسی و یک بلکباکس متعلق به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سهم بیشتری از باقی شهرستانهای تک سالنی فرهنگ و ارشادی دارد. جالب این که در بین سالنهای متعلق به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، سالن غیرفعال هم دیده میشود که متعلق به شهرستان فریدونکنار است. باقی سالنهای متعلق به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرستانهای بابل، بهشهر، تنکابن، جویبار، قائمشهر، گلوگاه، محمودآباد، نکا، نور و نوشهر است.
بابل پیشتاز تماشاخانههای خصوصی
از 29 تماشاخانه یا تالار مازندران که در زمینه اجرای نمایش فعال هستند بابل با 5 تماشاخانه بیشترین سهم را دارد. پس از بابل، شهرستانهای ساری و آمل هر کدام 4 تماشاخانه دارند و بابلسر با 3 تماشاخانه و قائمشهر، نور، سوادکوه و بهشهر هم با 2 تماشاخانه در رتبههای بعدی قرار دارند. شهرستانهای تنکابن، جویبار، گلوگاه، محمودآباد، نکا و نوشهر هم هر کدام یک تماشاخانه فعال دارند. جالب این که در بخش تماشاخانههای خصوصی نیز بابل رتبه نخست استان را دارد. این شهرستان با فعالیت 4 تماشاخانه خصوصی در این بخش پیشتاز است. به عبارتی دلیل این که بابل دارای 5 تماشاخانه است، فعالیت بخش خصوصی و خود فعالان تئاتری برای ایجاد پلاتوهای خصوصی است. در حال حاضر تماشاخانههای خصوصی آموزشگاه ابوالحسنی، کارگاه تجربی هنر، آموزشگاه «باغ آلبالو» و مکتبخانه تئاتر «آن» 4 پلاتوی خصوصی تئاتر بابل هستند که همگی نیز در طول سال میزبان اجرای نمایش هستند. به این تماشاخانههای خصوصی باید کافه کاما را نیز افزود که فروردین امسال میزبان اجرای نمایش «کافه پولشری» بود. یک تماشاخانه دیگر هم مربوط به تالار مجتمع سینمایی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بابل است.
در آمل فقط تماشاخانه خصوصی آموزشگاه «ماسک» فعال است و در بهشهر تماشاخانه «گره» به عنوان تماشاخانه خصوصی ثبت شده است. به تماشاخانههای خصوصی بهشهر باید پلاتوی آموزشگاه «آنا» را نیز افزود. در ساری هم تماشاخانه خانه فیلم شیدایی و تماشاخانه تئاتر شهر جاوید به عنوان تماشاخانههای خصوصی فعال هستند. شهرستان نور نیز دارای 4 تماشاخانه خصوصی است که پلاتوی دپارتمان آموزشی آرمان که سال گذشته گشایش یافت فعال و تالار مجتمع فرهنگی تفریحی «دیدی»، تالار هتل نارنجستان و تالار اورانوس در رویان تماشاخانههای خصوصی غیرفعال در زمینه تئاتر عنوان شدهاند. به آمار تماشاخانههای خصوصی استان باید پلاتوی زندهیاد «حسین کلامی» آموزشگاه تئاتر شهر شمال در قائمشهر را نیز افزود که سال گذشته محل اجرای چندین نمایش بود. یکی از تماشاخانههای خصوصی مهم استان هم تماشاخانه تئاتر فردا در رامسر است که مراحل پایانی تجهیز را پشت سر میگذارد و قرار است در همین ماه نخستین اجرای نمایش در آن انجام شود.
بیش از 5 هزار صندلی برای دوستداران تئاتر
با احتساب صندلی سالنهای ثبت شده فعال مازندران در فرهنگ جامع تماشاخانههای ایران و اضافه کردن تعداد صندلیهای چند تماشاخانه خصوصی و غیرخصوصی که در این مجموعه ثبت نشده، تعداد صندلیهای سالنهای فعال اجرای نمایش در مازندران به رقمی بیش از 5 هزار و 100 صندلی میرسد. اما این تعداد با توجه به وجود سالنهای دولتی دیگر در صورت هماهنگی با ادارات، میتواند افزایش چشمگیری داشته باشد تا از زیرساختهای موجود برای تئاتر استان به شکل بهتری استفاده شود.