«چاه» جغرافیا و تاریخ نمی‌شناسد

به گزارش تئاتر مازندران، جمعه گذشته اجرای نمایش دو زبانه «چاه» به نویسندگی علیرضا توانا و با کارگردانی عباس ابوالحسنی به پایان رسید. این نمایش در 23 روز 46 بار اجرا شد که شامل یک اجرا به زبان انگلیسی و یک اجرا به زبان فارسی در هر روز می‌شد. نکته قابل توجه در اجرای نمایش «چاه» ترجمه شدن نمایشنامه‌ای فارسی به زبان انگلیسی بود که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. دو هفته پیش گفت‌وگویی با عباس ابوالحسنی در مورد این نمایش در همین سایت شد و اکنون به بهانه پایان موفق اجرای این نمایش با نویسنده، کارگردان و بازیگران این نمایش گپ و گفتی داشتیم.

نویسنده نمایشنامه «چاه» با بیان این‌که «چاه» از نخستین آثار من محسوب می‌شود، گفت: «چاه» را دهه 70 که با «عباس ابوالحسنی» در دوران دانشجویی همکلاس بودم نوشتم. البته هرچند که «چاه» در زمان دانشجویی نوشته شد، اما جزو اتودهای دانشجویی نبود.
 

بهترین اجرای «چاه» در بابل
 

علیرضا توانا افزود: تم این کار شرایط انسانی است و شرایط انسانی مختص به یک جغرافیای تاریخ مشخص نیست. چون انسان و شرایط انسانی همیشه تکرار می‌شوند. مخاطب چاه کسانی هستند که یا در این شرایط بودند یا کسانی را می‌شناسند که در این شرایط حضور داشتند و با این افراد زندگی کردند. بنابراین «چاه» در هر زمان و مکانی کاربرد دارد.

وی درباره تماشای اثر خود به دو زبان گفت: از این تصمیم کارگردان خیلی لذت بردم. هم با زبان فارسی و هم به انگلیسی به خوبی با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. فکر می‌کنم مخاطبان خارج از ایران هم با آن ارتباط برقرار کنند. «چاه» توسط چند کارگردان در مناطق مختلف ایران روی صحنه رفت که من پیش از این اجرای «چاه» به کارگردانی سعید زین‌العابدینی دیگر کارگردان مازندرانی را هم دیدم که در شهرهای مختلف ایران روی صحنه برده بود. به نظرم بین اجراهایی که از «چاه» تا کنون انجام شد، این اجرای اخیر بابل جایگاه ویژه‌ای دارد.
 

بدون مرز
 

کارگردان این نمایش نیز با تأکید بر این که نمایشنامه «چاه» انسان را به اصل ارزش های انسانی‌اش بر می‌گرداند، گفت: در این اثر اصل‌ها و ارزش‌هایی از انسان وجود دارد که معمولا آدم در این چرخه زندگی گم‌شان کرده و امروز پی آن می‌گردد. به خاطر همین ده‌ها وصدها بار اجرا کردن نمایشنامه «چاه» را هم دوست دارم. ضرورت اجرای این متن برای همه ایران و دنیاست. این متن مرز، جغرافیا و تاریخ نمی‌شناسد.

«عباس ابوالحسنی» در مورد واکنش مخاطبان در 23 شب اجرا تصریح کرد: واکنش مخاطب‌ها برای ما خیلی جالب بود. عموما شگفت زده شدند و می‌گفتند چیزی که در اثر هست چقدر در زندگی نیست و آن را گم کردیم. خانم‌هایی آمدند کار را دیدند و گفتند یک بار دیگر می‌خواهیم با همسرمان بیاییم. اگر از کار حمایت شود دوست دارم این اثر را در شهرهای مختلف ایران روی صحنه ببرم.
 

کاملا زنانه
 

بازیگر نقش «مریم» این نمایش افسون نامداری بود. یکی از بازیگرانی که در نمایش‌های قبلی خود نقش‌های متفاوتی نسبت به «مریم» ایفا کرده بود. او به مراتب کار دشوارتری نسبت به دو بازیگر دیگر نمایش داشت. چرا که باید در هر دو اجرای زبان انگلیسی و زبان فارسی بازی می‌کرد. در حالی که بازیگر نقش مرد در اجرای انگلیسی با اجرای فارسی فرق داشت. نامداری درباره ایفای نقش خود در «چاه» گفت: نقش‌های دیگر من بیشتر با افکار و رفتارهای مردانه جلو می‌رفت. اما در این نمایش نقش من کاملا زنانه است که با رفتارها و حتی اعتراض‌های زنانه پیش می‌رود. فکر می‌کنم برای همین هر زنی که طی این 23 روز اجرا نمایش را دید، توانست همذات‌پنداری کند. چرا که «مریم» صدای همه زن‌هایی است که در جامعه زندگی می‌کنند.
 

دو نفر در یک نقش
 

«خلیل» در «چاه» شخصیت دیگر نمایش است که در اجرای اخیر تماشاخانه ابوالحسنی 2 هنرپیشه در این نقش بازی می‌کردند. اهورا گل‌عموپور در اجرای نخست هر روز نقش «خلیل» را به زبان انگلیسی اجرا می‌کرد و در اجرای دوم محسن ‌خسروی‌پور این نقش را به زبان فارسی اجرا می‌کرد.

بازیگر نقش «خلیل» در اجرای زبان انگلیسی با بیان این که بازی در این نمایش برای من تجربه‌ای جذاب و متفاوت بود، اظهار کرد: تجربه بسیاری خوبی بود که با یک زبان دیگر توانستم با مخاطب ارتباط برقرار کنم. با توجه به این که دانش‌آموخته زبان انگلیسی هستم، همیشه مد نظرم بود که روزی بتوانم به زبان انگلیسی اجرا داشته باشم. خوشبختانه با کمک آقای ابوالحسنی این اتفاق افتاد.

اهورا گل‌عموپور درباره تفاوت‌های اجرا به زبان انگلیسی با اجرای زبان فارسی با توجه به اشراف زیاد یک هنرمند فارسی‌زبان به زبان مادری، اظهار کرد: طبیعی است که با چالش‌هایی در این زمینه مواجه شدیم. اما سعی کردیم با استفاده از فیلم‌های متعدد مرتبطی که دیدیم و مطالعاتی که داشتیم و تمرینات زیاد پیش از اجرا، این مشکل برطرف شود که خوشبختانه از نوع واکنش مخاطبان دریافتیم در این زمینه موفق بودیم.

محسن خسروی‌پور هم بازیگر نقش «خلیل» در این نمایش بود، اما به زبان فارسی در «چاه» به ایفای نقش پرداخت. او پیش از «چاه» نقش متفاوت نسبت به «خلیل» را در نمایش «مردگان بی‌کفن و دفن» نوشته «ژان پل سارتر» با کارگردانی عباس ابوالحسنی در بابل را بازی کرده بود. وی گفت: شخصیت «خلیل» با شخصیت «سوربیه» در «مردگان بی‌کفن و دفن» کاملا فرق داشت. «سوربیه» یک قهرمان دهه 40 یا 50 میلادی بود که درگیر اعتقادات ایدئولوژیکی سیاسی شده بود و متعلق به همان زمان بود، اما «خلیل» در روزگار کنونی ما هم می‌تواند حضور داشته باشد.

خسروی پور افزود: صفحات زیادی در مورد شخصیت «خلیل» نوشتیم، دوران را واکاوی کردیم و تک تک ابعاد شخصیت را در آوردیم تا وقتی مخاطب می‌آید که شخصیت را ببیند و با او همذات‌پنداری کند. خوشبختانه بازخورد خوبی هم داشتیم. به نظرم دلیل‌اش این بود که نقش‌ها هویت پیدا کردند و زنده شدند.